The Truman Show (Avanti, mei 2008)

Truman heeft een mooi huis op een mooi
eiland voor de Amerikaanse kust. Hij heeft
een vaste baan, een knappe vrouw en
goede vrienden. “The American dream”
dus. Alhoewel hij schijnbaar gelukkig is,
wil hij weg van zijn saaie, monotone leven.
Hij denkt nog steeds aan het vreemde
meisje dat hij ooit ontmoette en voor zijn
ogen werd weggesleurd door haar vader,
die hem vertelde dat ze naar Fiji zouden
verhuizen. Maar Truman kan het eiland
niet verlaten. Sinds zijn vader verdronk,
heeft hij immense schrik voor water.
Een aantal vreemde incidenten (een spot
die uit de lucht valt, de autoradio die opeens
precies beschrijft waar hij rijdt) doen hem
twijfelen aan de valselijk utopische wereld
rond hem. Terechte twijfels, aangezien zijn
hele leven een reality show is. Al van voor
zijn geboorte waren er camera’s op hem geplaatst;
zijn vrienden, familie en de andere
inwoners van het eiland zijn allemaal acteurs
die er voor moeten zorgen dat Truman
niet achter de waarheid komt. Het eiland zelf
bevindt zich onder een immense koepel in
Hollywood. Hij rebelleert tegen wat hem als
waarheid wordt voorgeschoteld, maar wordt
keer op keer tegengehouden door de acteurs
en regisseur Christof, die als een soort god
over zijn creatie kijkt. Zijn vader wordt zelfs
“terug in de show geschreven”. Wanneer de
makers denken dat ze Truman terug onder
controle hebben, verdwijnt hij. Na een lange
zoektocht blijkt hij op een zeilbootje te zitten,
zijn angst overwonnen. Zelfs een storm die
hem bijna het leven kost, kan hem niet meer
stoppen. De boot botst tegen de lucht, die
tegen de rand van de koepel is geschilderd.
Wanneer Truman een uitgangsdeur vindt,
spreekt Christof tot hem. Hij vraagt hem
om te blijven, het leven op het eiland is veel
beter dan het grauwe leven buiten, het is
speciaal gebouwd voor hem; Truman verkiest
de waarheid boven de leugen en na een
laatste keer zijn “catchphrase” te verkondigen
(in case I don’t see ya, good afternoon,
good evening, and good night!) en
een buiging te maken, stapt hij naar buiten.
Trumans wereld vertoont o.a. gelijkenissen
met “Utopia” van Thomas More waar enkel
de rechtmatige inwoners weten hoe ze
van en naar hun eiland kunnen reizen, met
het eerder besproken “1984” van George
Orwell, waar het hoofdpersonage overal
wordt gevolgd door camera’s, behalve in
zijn hoofd, en Plato’s “allegorie van de grot”,
waarvan de inwoners de grot als enige realiteit
aanvaarden (een thema dat later ook
als basis voor “The Matrix” zou dienen).
Trumans rebellie is er één tegen dogma’s,
tegen oppermachtige figuren die complete
controle hebben over hun wereld. Het
wereldbeeld dat Christof heeft geschapen
binnen de koepel is perfect, begeerd door
de kijkers. Een conservatieve maatschappij,
waarin het pad gevolgd wordt dat hem wordt
voorgelegd. Het meisje waar hij echt verliefd
op was, was slechts een figurant en werd
snel verwijderd, in plaats daarvan trouwt hij
met de “bedoelde” persoon. Als kind wou hij
ontdekkingsreiziger worden, maar de lerares
verzekerde hem dat “alles al was ontdekt”.
Het nieuwsgierige karakter van Truman, van
de mensheid, kan niet onderdrukt worden.
Zijn passies en emoties zullen steeds boven
komen en de drang om zich te verzetten
tegen de onrechtmatige overmacht. Hoewel
er wordt verlangd naar deze samenleving,
zouden we ze niet kunnen aanvaarden.
Ironie en symboliek zijn nooit veraf. Truman
(true man) is de enige “echte mens”
tussen acteurs, hij spreekt tegen zichzelf
in de spiegel en zonder het te beseffen ook
tegen miljoenen kijkers, de routine van zijn
leven wordt verduidelijkt door een herhalende
scène die hij opmerkt (terwijl hij in zijn
stilstaande auto zit, passeren er achter hem
herhaaldelijk dezelfde figuranten). Christof
houdt zeer van zijn persoonlijke privacy,
hoewel zijn creatie er geen heeft. Als god
kan hij de zon laten opkomen maar kan niet
voorkomen dat zijn creatie achter de waarheid
komt en het paradijs verlaat. In tegenstelling
tot de Bijbelse kroniek van Adam
en Eva wordt het ware leven hier als de
juiste keuze getoond, in plaats van als straf.
Vele scènes zijn humoristisch, maar desondanks
is het een vrij serieuze film. De
eerste (maar niet enige) die Jim Carrey
in een rol zonder bekkentrekken ziet.
Zijn acteertalent komt tot haar volste recht
en hij wordt er terecht voor geprezen.